Rola zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym

Fundacja Biblioteka Ekologiczna w Poznaniu przeprowadzi cykl szkoleń rolników, dotyczących problematyki ochrony zbiorników wodnych na terenach rolniczych. Na przedstawiane przedsięwzięcie Fundacja uzyskała wsparcie finansowe z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Wrocławiu i Toruniu.
Deficyt wody na obszarach wiejskich jest jednym z najistotniejszych problemów rolnictwa w Polsce. Tymczasem w ostatnim 50-leciu doszło do zaniku wielu zbiorników wodnych, w wyniku nieprzemyślanych prac melioracyjnych, obniżania się poziomu wód gruntowych, wyłączania z użytkowania młynów wodnych, małych elektrowni wodnych oraz zachodzących naturalnych procesów sukcesji i starzenia się zbiorników. Zwiększenie retencji wody w krajobrazie rolniczym jest więc bardzo palącym problemem. Ostatnie badania naukowe wykazały, że zbiorniki wodne są ważne również z przyrodniczego względu. Są one ostoją wielu roślin i zwierząt, wpływając na różnorodność biologiczną obszarów zdominowanych przez monokultury upraw rolnych. Wywierają tym samym wpływ na funkcjonowanie jednostek ponadekosystemalnych, co ma ważne znaczenia nie tylko z punku widzenia ochrony przyrody i środowiska, ale przynosi również wymierne korzyści rolnictwu. Wiele gatunków rozwijających się w zbiornikach wodnych i w ich sąsiedztwie jest naturalnym sprzymierzeńcem rolnika w zapylaniu roślin, w walce ze szkodnikami upraw, itp. Przechwytywanie i deponowanie w osadach zanieczyszczeń obszarowych wpływa z kolei na zmniejszenie obciążenia nimi rzek i jezior, co przyczynia się do zachowania dobrej jakości ich zasobów wodnych. Ochrona zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym jest więc ważnym ogniwem w retencjonowaniu wód, w ochronie bioróżnorodności, zagrożonej w sposób szczególny na obszarach wiejskich, ale również w dochodzeniu do dobrego stanu ekologicznego jednolitych części wód, nakładanym przez Ramową Dyrektywę Wodną. Konieczne jest zatem zwiększenie wiedzy na temat znaczenia zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym - w pierwszym rzędzie rolników, właścicieli tych terenów, a także pracowników Rejonowych Oddziałów i Inspektoratów Melioracji i Urządzeń Wodnych, Wydziałów Rolnictwa i Ochrony Środowiska w urzędach gminnych i starostwach oraz Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Izb Rolniczych, itp., odpowiedzialnych za kształtowanie świadomości rolników.
Projekt szkoleniowy "Rola zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym" zasięgiem swym obejmuje teren trzech województw. Ma on charakter 3-stopniowy. W siedzibie Fundacji w Poznaniu w dn. 11 i 12 października 2012 r. odbędzie się szkolenie pierwszego stopnia, skierowane w pierwszym rzędzie do pracowników instytucji, mających bezpośredni kontakt z rolnikami (w sumie ok. 40 osób). Szkolenie to będzie trwało dwa dni, w pierwszym dniu przekazywane będą zagadnienia teoretyczne, w drugim - teoria połączona zostanie z praktycznym przedstawieniem niektórych zagadnień w terenie. Poruszane zagadnienia związane będą z funkcjonowaniem zbiorników wodnych, ich rolą w krajobrazie rolniczym, zarówno dla poprawy stosunków wodnych, zachowania różnorodności biologicznej, ochrony rzek i jezior przed zanieczyszczeniami obszarowymi, jak i dla produkcji rolnej. Materiały szkoleniowe zostaną opublikowane wcześniej i rozdane uczestnikom. Wykłady poprowadzą najlepsi specjaliści w swoich dziedzinach, dzięki czemu uczestnicy kursu zapoznani zostaną z najnowszymi wynikami badań w tym zakresie. Przekazywana wiedza podana jednak będzie w sposób przystępny dla uczestników szkolenia, by mogła być przyswojona w stosunkowo krótkim czasie. Po ukończeniu kursu jego uczestnicy otrzymają certyfikat oraz dodatkowe materiały (prezentację w Power Point oraz opublikowane materiały popularno-naukowe), które umożliwią im przekazanie zdobytej wiedzy rolnikom na obszarze swego działania (szkolenie II stopnia). Adepci szkolenia I stopnia powinni przeprowadzić po trzy spotkania z rolnikami w ramach szkolenia II stopnia. Na przeprowadzenie tych szkoleń przewidziane zostały dla nich honoraria oraz możliwość opłacenia kosztów sali. Dzięki temu zostanie osiągnięty kaskadowy efekt szkolenia, który pozwoli dotrzeć do jak największej grupy odbiorców.
W siedzibie Fundacji w czasie trwania szkoleń będzie zorganizowana wystawa pt. "Rola zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym", umożliwiająca dodatkowe zilustrowanie niektórych zagadnień. Przed szkoleniem oraz po jego zakończeniu wystawa ta będzie podstawą do przeprowadzenia zajęć pozaszkolnych, skierowanych przede wszystkich do dzieci i młodzieży z obszarów wiejskich (szkolenie III stopnia). Ich celem będzie podnoszenie świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw proekologicznych już od najmłodszych lat. Po zakończeniu szkoleń w Poznaniu wystawa ta przekazana zostanie kolejno do innych ośrodków edukacji ekologicznej w kraju, gdzie eksponowana będzie w każdym z nich przez okres około dwu miesięcy.
Projekt promuje zasady zrównoważonego rozwoju przez podniesienie świadomości ekologicznej ważnej grupy, jaką są rolnicy. Zwiększy także zakres wiedzy urzędników, a przede wszystkim pozwoli skuteczniej chronić małe zbiorniki wodne, przyczyniając się do zwiększenia retencji i stanu jakości wód oraz różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich.

Ryszard Gołdyn - Prezes Fundacji
Fundacja Biblioteka Ekologiczna w Poznaniu
E-mail: rgold@amu.edu.pl

Powrót